Bu ortak unsurlara rağmen, mizahın büyük bir kısmı belirli kültürel bağlamlarda kök salmıştır. Bir kültürde komik olan bir şey, başka bir kültürde rahatsız edici veya anlaşılmaz olabilir.
Evrensel Mizah Diye Bir Şey Var Mı?
Bir şakanın bir Japon kızını, Arjantinli bir büyükbabayı ve bir Maasai çobanını aynı derecede güldürmesi mümkün müdür?
Evrensel mizahın var olup olmadığı sorusu, onlarca yıldır bilim insanlarını, psikologları ve antropologları meşgul etmektedir.
Mizah, son derece insani bir deneyim olsa da, ifade biçimleri kültüre, dile ve sosyal bağlama göre büyük ölçüde değişiklik gösteriyor gibi görünüyor. Ancak yeni araştırmalar, bu çeşitliliğin altında insanlığı güldüren ortak unsurlar olabileceğini öne sürüyor.
Gülme: kadim bir dil..
Gülme, dilden önce gelir. Birkaç aylık bebeklerin bile konuşmadan önce güldüğü belgelenmiştir ve karşılaştırmalı çalışmalar, şempanzeler ve bonobolar gibi diğer primatların da oyun oynarken güldüğünü göstermektedir. Bu durum, birçok araştırmacının gülmeyi sosyal bağları güçlendirmek için evrimsel bir araç olarak görmesine yol açmıştır.
Cartoons Turkiye (Pencere Mizah)
Evrimsel psikolog Robert PROVINE'e göre, "İnsan kahkahası şakalara verilen bir tepkiden ziyade sosyal bir olgudur. Çoğunlukla başkalarıyla birlikteyken, bağ kurmanın bir yolu olarak güleriz."
Hepimizi güldüren şey nedir?..
Nature Human Behavior dergisinde 2022'de yayınlanan bir araştırma, 24 farklı toplumda kaydedilen binlerce kahkaha ve komik durum ses kaydını analiz etti. Disa SAUTER liderliğindeki ekip, insanların konuşanın dilini anlamasalar bile bir kahkahanın gerçek olup olmadığını oldukça doğru bir şekilde anlayabildiklerini buldu. Bu, kahkaha yoluyla iletilen evrensel duygusal unsurların varlığına işaret ediyor.
Kültürleri aşan komik örüntüler de vardır, örneğin "beklenmedik uyumsuzluk" - şaşırtıcı ve absürt bir şeyin ortaya çıkması - veya ciddi sonuçlar doğurmayan düşmeler veya tökezlemeler gibi, Charles CHAPLIN veya Mr. Bean tarafından popülerleştirilen slapstick'in tipik örneği olan fiziksel oyunlar.
Kültürel mizah: Paylaşılan bir kimlik..
Bu ortak unsurlara rağmen, mizahın büyük bir kısmı belirli kültürel bağlamlarda kök salmıştır. Bir kültürde komik olan bir şey, başka bir kültürde rahatsız edici veya anlaşılmaz olabilir.
Örneğin, İngiliz mizahı alaycılığı ve kuru ironisiyle bilinirken, Japonya'da absürt mizah veya görsel kelime oyunları daha yaygındır. Birçok Afrika ülkesinde ise sözlü ve toplumsal mizah, bilgelik ve hicvin iç içe geçtiği hikâyeler, masallar ve atasözleri etrafında döner.
İngiliz psikolog Richard WISEMAN'ın öncülüğünde yapılan bir araştırmada, "LaughLab" projesi kapsamında bir milyondan fazla şaka toplandı ve dünya çapındaki oylamalara göre "dünyanın en iyi şakası"nın, çoğu kişiye kabul edilebilir gelen, sürpriz ve saldırganlık eksikliğini bir araya getiren, hafif ve absürt bir durum içeren şaka olduğu ortaya çıktı.
Mizah farklılıkları aşabilir mi?..
Küreselleşen dünyada mizah, diplomatik ve sosyal bir araç haline geldi. Sosyal medya, memler ve görsel-işitsel formatlar, paylaşılan görseller, sesler ve kültürel referanslar sayesinde dilin ötesine geçen yeni mizah biçimleri yarattı.
Mizah, kültürler arasında bir köprü görevi görebilir, ancak aynı zamanda klişeleri pekiştirebilir veya ayrıştırabilir. Bu nedenle, mizahı incelemek yalnızca eğlenceli olmakla kalmaz, aynı zamanda insanların nasıl etkileşim kurduğunu ve birbirlerini nasıl anladığını (veya anlamadığını) anlamak için de önemlidir.
Peki, evrensel mizah diye bir şey var mı?..
En yakın cevap hem evet hem de hayır . Şaşkınlık, tutarsızlık, empati veya paylaşılan sevinç gibi temel insan tepkilerine hitap eden ve küresel bir etki alanına sahip gibi görünen mizah biçimleri mevcut. Ancak, bu mizahın nasıl yönlendirildiği kültürel ortama, dile, tarihe ve toplumsal normlara bağlıdır.
Mizahı incelemek, insanlığın özünü incelemektir. Hepimiz aynı şeylere gülmesek de, hepimiz güleriz. Ve bu, nihayetinde ortak bir başlangıç noktasıdır.
Bu sitede yayımlanan yazı ve görsellerin fikri sorumluluğu eser sahiplerine aittir
Bu içerik CartoonsTurkiye (PencereMizah) tarafından derlenmiştir.
The intellectual responsibility of the texts and images published on this site belongs to the authors.
This content is compiled by CartoonsTurkiye (PencereMizah).
